Bir diğer anlamı peşin hüküm olan önyargı nedir? Gerçekleşmiş olay hakkında önceden verilen kararlar önyargıları oluşturur. Bir tür etiketleme olan bu durum toplumda sıkça karşılaşılan bir yaklaşımdır. Bazı açılardan bakıldığında hayatı kolaylaştırır. Çünkü önyargıyla durum değerlendirmesi yapmak daha kolaydır. Zor olan ise anlamaya çalışmaktır. Bir durum karşısında önyargısız yaklaşmak insanlara sorumluluk yükler. Bu sorumluluktan kaçmak adına önyargılar kullanılır.

Önyargı Örnekleri

Kalıplardan arınarak önyargılardan kurtulmak mümkündür. Bir önyargı, yetersiz araştırma ve bilgisizlikten ortaya çıkar. İnsanları yanılgıya düşürebilir. Olumsuz durumları beraberinde getirebilir ve sonucunda bu yaklaşım yüzünden kalp kırıklığı yaşanabilir. Bu tarz negatif durumların yaşanmasını önlemek için karşıdaki kişinin duygusal durumunu düşünerek karar verilebilir.

Sıklıkla dile getirilen bir soru olan önyargı nedir, örnek verilerek daha kolay açıklanabilir. Böylece kavram zihinde daha somut bir hal alır. Konuyu daha iyi kavramayı sağlayacak önyargı örnekleri olarak şu durumlar sıralanabilir:

• Ders notları düşük olan bir öğrencinin her durumda başarısız olacağı düşüncesi
• Senden adam olmaz şeklindeki yaklaşımlar
• Akşama yaptığı yemeğin beğenilmeyeceğini düşünen bir anne
• Asla yapamazsın diyen bir arkadaş
• Böyle giderse batarız düşüncesinde olan bir işveren

Yukarıdaki örneklerin her biri önyargı cümleleri kapsamında değerlendirilebilir. Genel anlamda bu örneklerin ortak bir özelliği bulunur: Ppeşin hükmün en belirgin yansıması olan olumsuz yargılar.

Önyargıyı Önlemenin Yolları

Önyargı, doğru bir şekilde anlamanın önündeki en büyük engeldir. Bu durum objektif bir şekilde olayları kavrayabilmeyi güçleştirir. Mantık dışı düşünceler peşin hükmün temelini oluşturur. Ayrıca kararlar içerisinde olumsuz düşüncelere yer verilebilir. Bu durum başkalarıyla paylaşılırsa dedikoduya olur. Kişiler hakkında ya da olaylara karşı olan tutumlar önyargısız şekilde ilerlemelidir. Ancak bu sayede gerçek ve doğru bir karara varılır.

Peşin hükümlerin yani önyargının engellenebilmesi için yapılacak bazı değişimler bulunur. Bu değişimler içerisine girmek ön yargıdan kurtulmak için gereklidir. Düşünce yapısındaki değişimler önceden yargılamayı ortadan kaldırılarak daha doğru karar verme yeteneğine sahip olmayı sağlar. Bu durumda peşin hükümden kurtulmak amaçlı şunları yapabilirsiniz;

• Sorunlara bakış açısı anlamaya yönelik olmalıdır.
• Önyargının sağlıklı ilişkiler kurabilmenin önündeki engel olduğu unutulmamalıdır.
• Daha fazla empati yaparak önyargı duyguları törpülenmelidir.
• Bakış açısını değiştirmek için çaba sarf etmek gerekir
• Kendi kendini eleştiren bir birey olmak karar vermede işleri kolaylaştırır

Önyargı denince akla genelde saplantılı birtakım düşünceler gelir. Herhangi bir durum karşısında sadece aklınızdakileri yorumlayarak bir değerlendirme yapmak oldukça yanlıştır. Bu değerlendirme tamamen size özeldir. Objektif düşünerek empati yapmayı öğrenirseniz peşin hükümden kurtulursunuz

Yaptığınız her değerlendirme herkes tarafından kabul gören yargılar çerçevesinde gelişir. Durum değerlendirmesi yaparken sadece kendi bakış açınızı kullanmamalısınız.

Önyargının Sebepleri Nelerdir?

Kesin karar veren yargılar birçok sebebe bağlı olarak oluşur. Peşin hüküm vermeden önce bu sebepleri detaylı bir şekilde incelemek gerekir. Ancak bu sayede yanlış bir yolda olduğunuzu anlayabilirsiniz. Bazı sebepler şu şekilde açıklanabilir;

• Sosyo kültürel etkiler
• Empatiden yoksun düşünceler
• Zayıf karakter özelliği
• Stereotipler
• Kendi kendini eleştiren bir birey olmak karar vermede işleri kolaylaştırır

Düşünce kalıplarındaki kesin kararlar sosyo-kültürel faktörler yüzünden gelişmiş olabilir. Bu kalıplar düşüncenin özgür bir şekilde gelişmesini etkileyerek yaşam şekilleri yüzünden bir anlamda makineleşmeyi getirmiştir. Çevresel faktörler ön yargıda oldukça belirleyicidir. Ekonomik durum, eğitim durumu ve yetersiz araştırma sonucunda peşin hüküm düşünce yapısı yer etmiştir.

Empati yapmaktan yoksun bir birey ne yazık ki önyargılarına yenik düşecektir. Olabildiğince özeleştiri yapmak empati duygusuna katkı sağlar. Bu yüzden kesin kararlar vermeden önce mutlaka kendi yaptıklarınızı gözden geçirmeniz gerekir. Ancak bu sayede doğru karar alabilmenin engeli olan önyargıdan kurtulmak mümkündür.

Bir diğer sebep olan zayıf karakter özelliği ise kişilik problemlerine bağlı olarak ortaya çıkabilir. İnsanlar kendilerinde bir kusur bulur ve bu durumu kapatmak adına peşin hükümler verir. Kendini eleştirmektense karşı taraf eleştirmek daha kolay gelir. Nevrotik insanlar bu yaklaşım içerisinde önyargılara sebebiyet verebilir. Güven duygusu azalmış ve huzursuz düşüncelere sahip kişilerde bazı olaylara karşı kesin kararlar vermek sıkça gözlemlenen bir durumdur.

Önceki Makale Sonraki Makale