Performans Nedir? Psikolojik Faktörlerin Performansa Etkisi

“Performans”; bireylerin belirli bir görev ya da faaliyet üzerindeki başarı düzeylerini ifade etmekle birlikte iş dünyasında, sporda ve eğitimde sıkça kullanılan bir kavramdır. Performansın değerlendirilmesi; bireylerin yeteneklerini, bilgi ve becerilerini ne ölçüde kullandıklarının bir göstergesi olarak kabul edilir. Bu bağlamda performansın sadece fiziksel yetenekler ve bilgi birikimiyle sınırlı olmadığını, aynı zamanda psikolojik faktörlerin de süreçte önemli bir rol oynadığını belirtmek gerekir. Psikolojik faktörler arasında; motivasyon, öz yeterlilik, stres yönetimi, başarı yönelimi gibi hususlar yer alır. Etkenlerin her biri, kişilerin performansını farklı şekillerde etkileme gücüne sahiptir.

Psikolojik Faktörlerin Performansa Etkisi Nelerdir?

Performans, bireyin ve işin özellikleriyle hizalanmış hedeflere göre izlenir ve bireylerin çalışma tarzından büyük ölçüde etkilenir. Bu bağlamda psikolojik faktörlerin bireylerin performansı üzerindeki etkisi, kişilik özellikleri temelinde incelendiğinde çok yönlü bir yapıya sahiptir.

Etkenler hem değerlendirilenin, hem de değerlendirenin kişilik özelliklerine bağlı olarak farklı şekillerde ortaya çıkar ve performansı çeşitli açılardan etkiler. Aşağıda bu dinamikler daha ayrıntılı ele alınmıştır.

Performansı Değerlendirilen Bireyin Kişilik Özellikleri

Bireyin kurum kültürüne uyumu, işini yaparken karşılaştığı kaynak eksiklikleri, iş rolünün belirsizliği veya ekip içindeki diğer bireylerden gördüğü sosyal destek gibi önemli faktörler de performansını etkiler. Bununla birlikte Baltaş Grubu’nda yaptığımız ölçüm çalışmaları, bireyin karşılaştığı bu ve benzeri durumları nasıl yöneteceği ile ilgili kişiliğin önemli bir belirleyici olduğunu ortaya koyuyor. Değerlendirilen kişinin performansına etki eden bazı kişilik özellikleri şöyledir:

• Stres yönetimi, bireyin karşılaştığı zorluklar ve baskılar altında nasıl tepki verdiğini belirler. Stresle başa çıkma özelliği güçlü olan kişiler, baskı altındayken bile sakin kalmayı başarır ve yüksek performans gösterme ihtimalleri artar.
• İhtiyatlılık; bireyin planlama yapma, riskleri değerlendirme ve olası sonuçları önceden tahmin etme kapasitesidir. Yüksek derecede ihtiyatlı olan bireyler, görevlerini en iyi şekilde yerine getirmek, hata yapma olasılığını en aza indirerek işlerinde daha yüksek bir performans göstermek isterler. İhtiyatlılık açısından etkili olan bir diğer husus da disiplin sahibi olmaktır. Disiplin; zaman yönetimi konusunda yetkinlik sahibi olmanın, kendini motive etmenin ve dikkat dağıtan unsurlardan kaçınmanın anahtarı olduğu için bireylerin en iyi şekilde performans göstermelerine katkıda bulunur.
  
  

Performansı Değerlendiren Bireyin Kişilik Özellikleri

Herhangi bir bireyin başarısı üzerinde karar verme yetisine sahip olan kişinin öncelikle “Performans değerlendirme nedir ve adil bir şekilde nasıl gerçekleştirilir?” sorularına yanıt bulması gerekir. Adil ve tarafsız bir şekilde değerlendirme yapmak, bir kişinin katkısını ölçme hususunda büyük bir önem arz eder. Eğer yönetici, başarısını değerlendirdiği ekip üyesinin üzerinde bir baskı kuruyorsa her iki tarafı da memnun etmeyen sonuçların ortaya çıkması muhtemeldir. Buna ek olarak değerlendiren bireyin kişilik özellikleri, karşısındaki kişinin duygusal ihtiyaçları ve iş hedeflerini dengelemek konusunda belirleyicidir. Değerlendiren kişinin performans yönetimine etki eden bazı kişilik özellikleri şöyledir:

• Empati, performans değerlendirme sürecinin sağlıklı ve verimli geçmesinde önemli bir rol oynar. Bakış açısını değiştirebilmek, değerlendirme sürecinde daha anlayışlı ve destekleyici bir yaklaşım sergilenmesini sağlar.
• Başarı odaklı olarak bir değerlendirme yapmak, istenilen sonuçlara ve hedeflere daha kısa sürede ulaşılmasına destek olur. Bu tür bir yaklaşım, bireylerin motivasyonunu ve kendilerine olan güvenlerini artırarak, sürekli iyileşme ve gelişim için sağlam bir zemin hazırlar.
  
  

Motivasyon ve Performans İlişkisi

Motivasyon, bireyin belirli bir hedefe ulaşmak için gösterdiği çabanın ana itici gücüdür. Çalışanların performansını doğrudan etkileyen husus, verimlilik ve sürdürülebilir bir başarı açısından son derece önemlidir. Yüksek motivasyon, kişinin işine olan bağlılığını artırır, daha fazla sorumluluk almasını sağlar ve hedeflerine ulaşma konusunda daha kararlı olmasına yardımcı olur.

Performans ise belirli bir sürede gerçekleştirilen iş miktarı ve kalitesidir. Motivasyon ile performans arasında denge kurmak, bireylerin verimliliğini artırmanın ilk kuralıdır. Motivasyonu yüksek olan bireyler, görevlerini daha nitelikli bir şekilde yerine getirirler. Örneğin; takdir edilmek, kişilerin daha iyi performans göstermelerine katkıda bulunur. Dolayısıyla motive olmuş bir çalışan hem kariyerinde hem de çalıştığı kurumun başarısında önemli bir rol oynar.

Motivasyonun psikolojik dinamikleri üzerine daha derin bilgi edinmek için Baltaş Grubu yayını olan Kaynak’ın 2015 yılında çıkan Motivasyon: Güncel Yaklaşımlar dergisine https://kaynakbaltas.com/dergiler/motivasyon/ adresi üzerinden erişebilirsiniz.