Kişilik testleri ve envanterleri, bireylerin davranışsal özelliklerini, motivasyon kaynaklarını ve iletişim şekillerini anlamak için son derece etkili araçlardır. Doğru bir şekilde uygulandığında, bu testler bireysel gelişimi teşvik ederken, ekiplerin daha uyumlu ve verimli bir şekilde çalışmasına da katkıda bulunabilir. Ancak, bu testlerin uygulanması sırasında göz önünde bulundurulması gereken bazı kritik hususlar bulunmaktadır. Yanlış yorumlanan bulgular veya hatalı uygulamalar, beklenmedik olumsuz sonuçlara neden olabilir.
Bu yazıda, kişilik testlerinin nasıl doğru ve etkili bir biçimde kullanılacağını, dikkat edilmesi gereken unsurları ve en iyi uygulamaları inceleyeceğiz. Kişilik envanterlerinin sunduğu imkanlardan en iyi şekilde faydalanmak için uzman ipuçlarını ve önerilerini öğrenin.
Kullanım alanı amaca uygun mu? Testin hangi yılda, kimin tarafından geliştirilmiş olduğu belli mi, akademik çalışmalarda kullanılıyor mu? Sorular her kesimden insanın anlayabileceği düzeyde mi? Uygulama süresi ne kadar olmalı? Uygulanmak istenen meslek grubunda normlar tanımlanmış mı? Test bireysel ya da grup ortamında uygulamaya uygun mu? Ölçmek istediğini her koşulda ölçüyor mu? (Güvenilir mi?) Ölçülmek isteneni ölçüyor mu? (Geçerli mi?) Yabancı bir test ise, standardizasyonu yapılmış mı? Cinsiyete, ırka, sosyo-ekonomik düzeye, yaşa göre ayrım yapıyor mu? Zayıf ve güçlü yanlara duyarlı mı? Ayırt edici mi? Adayın kendini olduğundan iyi göstermesi veya yanıltıcı olmaması için önlem alınmış mı? Raporlandırma yeterli mi? Kaç çeşit rapor hazırlanıyor?
Kullanım alanı amaca uygun mu?
Testin ölçümü, iş ortamında eleman seçiminde, kariyer planlamada, bireysel değerlendirmede yarar sağlayacak şekilde olmalıdır. Testlerin hedef kitleye uygun gruplar üzerinde oluşturulması gerekir.
Testin hangi yılda, kimin tarafından geliştirilmiş olduğu belli mi, akademik çalışmalarda kullanılıyor mu?
İyi bir test akademik olarak kabul görmüş, uzun süre üzerinde çalışılmış, emek harcanmış, bilimsel teorilerle desteklenmiş ve alanında uzman kişilerce geliştirilmiş olmalıdır.
Sorular her kesimden insanın anlayabileceği düzeyde mi?
İçerik her düzeyde insanın anlayacağı şekilde, kültüre uygun kavramlardan oluşmalıdır. Anlaşılmayan sorular yanlış cevaplara sebep olabilmektedir.
Uygulama süresi ne kadar olmalı?
Uygulama süresi uzadıkça, adayın ilgisi ve motivasyonu kaybolabilir. Farklı testlerden oluşan uygulamalar söz konusu olduğunda ara verilmeli, adaya süre önceden bildirilmelidir.
Uygulanmak istenen meslek grubunda normlar tanımlanmış mı?
Testler sonucunda genel bir değerlendirme alınabildiği gibi önemli olan, kişinin özelliklerinin işin özelliklerine uygun olmasıdır. Bu nedenle, mutlaka adayın başvurduğu iş grubu ile ilgili, önceden saptanmış “karşılaştırmalı değerler”bulunmalıdır.
Test bireysel ya da grup ortamında uygulamaya uygun mu?
İş başvurularının yoğun olduğu durumlarda testin “grup uygulamaları”mümkün olmalıdır.
Ölçmek istediğini her koşulda ölçüyor mu ? (Güvenilir mi?)
Test sonuçları iki uygulama arasında birbirinden çok farklı sonuçlar veriyorsa, testi etkileyen başka faktörler olduğu söylenebilir, ve test güvenilir bulunmaz. Testin güvenilirlik katsayısı 0-1 arasında değişir ve güvenilir olduğunu söylemek için 0.7‘yi aşması beklenir.
Ölçülmek isteneni ölçüyor mu? (Geçerli mi?)
Test güvenilir değilse, geçerli de değildir. Ancak, güvenilir test de geçerli demek değildir. Test ölçmek istediği kriterin her boyutunu kapsamalıdır. İş performansını tahmin edebilmeli, benzer testlerle ilişkisi yüksek olmalıdır. Dayandığı teorileri desteklemelidir.
Yabancı bir test ise, standardizasyonu yapılmış mı?
Standardizasyon işlemi zahmetli bir iştir. Yalnızca çeviri işleminin istatistiksel analizlerle yapılmış olması yetmez, aynı zamanda normların büyük gruplarla oluşturulmuş ve kültüre uygun hale getirilmiş olması gereklidir.
Cinsiyete, ırka, sosyo-ekonomik düzeye, yaşa göre ayrım yapıyor mu?
Testler ayırımcı olmamalıdır. Belirli sorularda kültüre, yaşa veya cinsiyete göre eleme yöntemine gidilmesi eşitlik ilkesini bozar.
Zayıf ve güçlü yanlara duyarlı mı? Ayırt edici mi?
Test sonuçlarılçülmek istenen faktörlerde düşük ve yüksek puan alanları birbirinden ayırmalı, sadece tek bir uçta yığılmamalıdır.
Adayın kendini olduğundan iyi göstermesi veya yanıltıcı olmaması için önlem alınmış mı?
Testin bunu saptayı, öcı bir mekanizması ve soruları olmalıdır. Yüzeysel geçerliliğin çok yüksek olması problem yaratır.
Raporlandırma yeterli mi? Kaç çeşit rapor hazırlanıyor?
Sonuçlar anlaşılır bir dille meslek gruplarına ve gerekli yetkinliklere göre raporlandırılmalıdır. Grafik sunumlar ilişkileri anlamada daha yardımcı olmaktadır.
Nasıl uygulanmalı?
Eğitimli psikologlar tarafından standart ortamda uygulanması ve mesleki uzmanlıkları olan kişiler tarafından yorumlanması testi daha güvenilir kılar.
Test uygulama ortamı nasıl olmalı?
Uygulamadan kaynaklanabilecek sorunları en aza indirgemek gerekir. Bu sebeple test ortamının her aday için aynı özellikte olmasına dikkat edilmelidir. Aydınlık, sessiz, dikkat dağıtmayan, çok fazla sıcak/soğuk olmayan, adaya gereken malzemeleri ve ihtiyaçlarını karşılayabileceği olanaklar sağlayan bir ortam uygulama için uygundur.
Sonuçlar adaya bildirilmeli mi?
Sonuçların uygulamaya katılanlar tarafından bilinmesi çeşitli sebeplerle tartışmalıdır. Ancak yine de adaya kendisi ile ilgili temel bilgiler aktarılmalıdır.
Seçim sürecinin hangi aşamasında uygulanmalı?
Tarama (screening) testleri, adayları ilk aşamada gerekli kriterler açısından eleyen testlerdir. Diğer kişilik özelliklerini ortaya çıkaran yöneticilik, yaratıcılık, meslek gruplarına yönelik testler ise, seçimin daha ileri aşamalarında uygulanır.
Testlerde aday ölçülmek isteneni anlayabilir ve yanıltıcı olabilir mi?
Bu tür bir risk esas olarak görüşme yapılırken veya özgeçmişte de mümkündür. Kendini olduğundan iyi göstermek isteyen kişi, gerçek hayatta bu tür bir ihtiyaç duyuyor olabilir. Bazı mesleklerde kendini iyi gösterme, aranan bir özelliktir.
Kişilik testleri ve envanterleri, bireylerin kendilerini ve çevrelerini daha derinlemesine anlamalarına yardımcı olan etkili araçlardır. Ancak, bu araçların verimli bir şekilde kullanılabilmesi için, test sonuçlarının nesnel bir biçimde analiz edilmesi ve bireylerin gelişim süreçlerine dair farkındalık kazanmaları son derece önemlidir. Bu makalede sunulan bilgiler, kişilik testlerinden daha bilinçli bir şekilde yararlanmanızı ve bu süreçten en yüksek faydayı elde etmenizi sağlamak amacıyla rehberlik sunmayı hedeflemektedir. Kişilik envanterlerinin sunduğu potansiyeli en iyi şekilde değerlendirmek için, doğru uygulama ve yorumlama ilkelerine bağlı kalmak gereklidir.
Baltaş Grubu tarafından geliştirilen Personova hakkında bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Göksu Evleri Sıraselvi
sok. 34815
Anadoluhisarı / Beykoz / İstanbul